دوره 3، شماره 1، 1403، صفحات 102 - 111

نویسندگان : امیر قهرمانلو ¹ ، محمود صفارزاده* ² ، علی نادران ³ ، حسن جوانشیر ⁴

چکیده :
ازدیاد وسایط نقلیه موتوری آلودگی هوای کلانشهر تهران را به شدت افزایش و به یک چالش تبدیل نموده است. با تحلیل آلاینده‌های حمل‌ونقلی می‌توان به شهرهای کم‌کربن و استراتژی‌های توسعه پایدار مناطق شهری دست یافت. این مطالعه به تحلیل مکانی-زمانی آلاینده‌ها و قابلیت دسترسی حمل‌ونقل در مناطق شهری تهران می پردازد. با کدنویسی در محیط GEE غلظت آلاینده‌های CO و NO2 از ماهواره Sentinel-5P استخراج شد. برای محاسبه دسترسی 22 منطقه شهری، از داده‌های OSM استفاده شد. خودهمبستگی کلی موران الگوی توزیع فضایی خوشه‌ای را برای آلاینده‌ها نشان داد. مقدار خودهمبستگی بالا برابر 94/0، برای آلاینده‌های CO و NO2 نشان از حالت تجمعی آنها در جو داشت. با انجام آنالیز LISA، بیشترین خوشه‌های این آلاینده‌ها در مناطق مرکزی و حومه‌های جنوبی شناسایی شدند. میانگین شاخص دسترسی مناطق 22 گانه برابر km/km2 82/24 به دست آمد. حدود نیمی از مناطق شهری تهران با تراکم بالای شبکه حمل و نقل جاده‌ای شناسایی شدند. این مناطق به دلیل حجم بالای تردد وسایل نقلیه موتوری در خوشه‌های CO، NO2 قرار داشتند. نتایج این پژوهش بر عوامل تشدید آلودگی هوای تهران از جمله الگوی خوشه ای آلاینده‌ها در جو و شبکه حمل و نقل متراکم در مناطق شهری تأکید می‌کنند. با ادغام تحلیل آلودگی هوا و برآورد دسترسی در چارچوب برنامه‌ریزی شهری، شهرها می‌توانند در جهت دستیابی به اهداف بلندمدت پایداری تلاش کنند.

کلمات کلیدی :
توسعه پایدار، Sentinel-5P، خوشه‌بندی آلاینده‌ها، دسترسی حمل‌ونقل